Edukacja specjalna osób niepełnosprawnych

Osoby niepełnosprawne, osoby z SPE – jako odbiegające od tzw. normy, przez wiele lat poddawano selekcji negatywnej, pozbawiano podmiotowości, skazywano na  segregację i odosobnienie. Obecnie coraz częściej postrzega się je nie poprzez pryzmat występujących ograniczeń funkcjonalnych, lecz zachowanych możliwości i szans, stosuje się także szereg działań kompensacyjnych, mających na celu jak najlepsze wykorzystanie ich potencjału rozwojowego[1].

Obserwowane w ostatnich latach zmiany w  koncepcjach dotyczących niepełnosprawności zmuszają do  wyraźniejszego uwzględniania kontekstu środowiskowego ważnego dla wyrównywania szans osób niepełnosprawnych. Jednocześnie coraz częściej zauważa się potrzebę zwiększonej precyzji w  charakterystyce osób z niepełnosprawnością, ze szczególnym uwzględnieniem rodzaju i intensywności potrzebnego im wsparcia, w tym zapewnienia różnicowanej pomocy w pełnieniu ról zawodowych[2].

Do znaczących zdobyczy cywilizowanego świata należy zaliczyć włączenie osób niepełnosprawnych do systemu edukacji. Szanse edukacyjne są jednymi z ważniejszych w życiu człowieka. Wykształcenie ma bowiem wpływ na  niezależność jednostki, jej aktywne uczestnictwo w życiu społecznym i zawodowym[3]. W ramach ogólnego nurtu edukacyjnego wyodrębniono tzw. system szkolnictwa specjalnego, uznając go za najwłaściwszy dla niepełnosprawnych, zważywszy na ich specyficzne potrzeby. Na podstawie doświadczeń stwierdza się, że właściwszą od teorii segregacyjnych jest idea postrzegania osoby niepełnosprawnej jako autonomicznej jednostki, o wielkich możliwościach rozwijania swego potencjału i o tożsamym naszemu świecie wartości[4]. Szczególnego wymiaru nabierają powyższe konstatacje w przypadku osób z  niepełnosprawnością umysłową, budząc wiarę w to, "(...) że można przekraczać to, co wydaje się nie do  przekroczenia, że można i należy wychodzić poza stereotypy w  poszukiwaniu szans rozwojowych dla osób z upośledzeniem umysłowym i że rozwój jest możliwy niezależnie do stopnia niepełnosprawności"[5].

W rozwoju osób niepełnosprawnych niezwykle istotne są prawidłowo ukształtowane relacje społeczne. Nabywanie poszczególnych umiejętności dokonuje się w trakcie całego rozwoju psychicznego człowieka. Rozwój społeczny jest rozumiany jako "(...) pojawianie się cech psychicznych oraz umiejętności społecznego funkcjonowania, które umożliwiają mu  wypełnianie ról społecznych przypisanych jego wiekowi, płci, pozycji"[6]. Prawidłowo ukształtowany rozwój społeczny w odniesieniu do osób niepełnosprawnych prowadzi do podniesienia jakości życia oraz życia niezależnego. Do zadań społeczeństwa należy eliminowanie, zmniejszanie lub kompensowanie tych barier, aby każdej jednostce umożliwić korzystanie z dóbr publicznych jednocześnie respektując jej prawa i przywileje. Jest sprawą oczywistą, że postrzeganie statusu osoby z SPE, osoby niepełnosprawnej zależy od takich czynników, jak: wyznawane w danym społeczeństwie systemy wartości, wpływy kulturowe
i status socjoekonomiczny danego kraju. Jeśli przez długi okres czasu trwała marginalizacja określonych grup społecznych, to  zupełnie naturalną reakcją będą tendencje zmierzające do  wzmacniania i utrwalania własnej tożsamości, odrębności kulturowej i społecznej[7].

Znaczącym wyznacznikiem kultury jest "(...) stosunek do  "innego", w tym człowieka niepełnosprawnego, wymagającego specjalnych oddziaływań, warunków i sposobów prowadzenia edukacji"[8]. Ważną rolę w tym procesie spełnia nauka, a  w szczególności odkrycia z zakresu nowoczesnych technologii. Dzięki nim następuje wyrównywanie szans. Rozwijanie modelu rehabilitacji opartego o komputery, roboty oraz promowanie działań mieszczących się w programach prewencji wtórnej, które wyznaczają nowe perspektywy dla ogólnej definicji osoby niepełnosprawnej. W ostatnich latach obserwuje się w  środowiskach osób z uszkodzeniami zmysłów tendencje do  postrzegania siebie jako ludzi stanowiących mniejszość kulturową w społeczeństwie.

Dlatego w odpowiedni sposób powinniśmy dążyć do tego by  nasze społeczeństwo było humanitarne i sprawiedliwe[9]. Każdy człowiek dorosły, czy też dziecko musi być uprawnione do  równych szans edukacyjnych. Udana integracja powoduje korzystne dla wszystkich zmiany w szkołach różnego typu. Chodzi o to, by  zdrowe dzieci miały możliwość uczenia się i dorastania razem z  niepełnosprawnymi. Prowadzić to będzie do zmiany postaw społecznych wobec tych rówieśników. Wspaniałym przykładem humanitaryzmu jest tworzenie przedszkoli i szkół integracyjnych. Takie działania są obecnie postrzegane jako istotny składnik reformy szkolnictwa i skuteczności działań rządowych programów.

Jednak samo tworzenie placówek tego typu nie implikuje pozytywnych efektów. Organizacja kształcenia specjalnego jest warunkowana specyficznymi trudnościami w uczeniu się dzieci z SPE, dzieci niepełnosprawnych[10]. Praca z dziećmi niepełnosprawnymi, aby była skuteczna, wymaga prostych i  ciekawych pomocy dydaktycznych. Możemy je utworzyć przy pomocy komputera lub robota. Wzrasta wówczas jakość kształcenia. Przekazywana wiedza jest trwalsza i bardziej atrakcyjna. Bezpośrednie wykorzystanie nowych technologii informacyjnych do  realizacji zajęć dydaktycznych może pełnić dwojaką funkcję:

• sprzyjać aktywizowaniu uczniów, wywoływać ich pozytywną motywację do nauki przez uatrakcyjnienie procesu dydaktycznego,
• wzbogacać proces kształcenia o nowe środki ilustracji procesów i obiektów poznawanych[11].

Dodatkowym problemem z dostosowaniem warunków egzystencji osób niepełnosprawnych jest brak empatii i zrozumienia. Zdrowym ludziom wydaje się, że każda osoba niepełnosprawna musi korzystać z pomocy osoby towarzyszącej, ponieważ w ich mniemaniu sama sobie nie poradzi. Założenie takie jest od  podstaw błędne. Uczniowie z SPE, osoby niepełnosprawne świetnie sobie radzą sami, zwłaszcza, jeśli z pomocą przychodzi im  dzisiejsza technika i rozwiązania naukowe z zakresu robotyki, bioniki, biotechnologii
i medycyny.

Nowa myśl naukowo-techniczna, obecna we wszystkich dziedzinach życia, oznacza liczne ułatwienia w funkcjonowaniu społecznym i zawodowym, a przez to osobom niepełnosprawnym pozwala na większą samodzielność i aktywność życiową. Słusznie zauważa J. Łaszczyk, iż "(...) upowszechnianie edukacji komputerowej w procesie rewalidacji jest dla dzieci i młodzieży specjalnej troski szansą na wyrównywanie możliwości życiowych"[12].

Szczególne zintensyfikowanie prac nad wdrożeniem do praktyki edukacyjnej idei kształcenia na odległość powinno dotyczyć osób niepełnosprawnych z uwagi na ich ograniczone zdolności komunikacyjne i istniejące bariery architektoniczne. Obecnie istotę edukacji ustawicznej najpełniej wyraża pogląd mówiący, iż "(...) obejmuje ona całe życie człowieka i służy jego rozwojowi"[13]. Jest kontynuacją edukacji jednostki przez umożliwienie podjęcia dalszego kształcenia lub doskonalenia, w takim kierunku, aby mogła sprostać rosnącym lub nowym wymaganiom, które są jej stawiane[14].

Ważnym elementem kształcenia na odległość jest Internet oraz technologie multimedialne. Można się spodziewać, że w  najbliższej przyszłości nauczanie na odległość będzie jednoznacznie kojarzone z nauczaniem przy pomocy komputera lub robota. Pojęcia te przenikną się wzajemnie i będą utożsamiane, ponieważ to technologia otwiera nowe możliwości zdalnego przekazywania i weryfikowania wiedzy, a korzyści jakie są możliwe do osiągnięcia dzięki szeroko pojętej informatyce i  robotyce zostają natychmiast zauważone
i zasymilowane przez systemy ustawicznego kształcenia[15].

Studiowanie pedagogiki specjalnej przez każdego studenta wydaje się "(...) konieczne ze względów i skutków nieprzystosowania społecznego bądź niepełnosprawności. Pozwala lepiej rozumieć uwarunkowania nieprawidłowego funkcjonowania organizmu i adaptacji psychospołecznej człowieka"[16].

Ludzie podchodzący z entuzjazmem do tego typu rozwiązań głośno mówią o licznych korzyściach. Na pierwszym miejscu wymieniają wyrównywanie szans w dostępie do edukacji dla osób z  małych miejscowości, odległych od ośrodków akademickich, dla niepełnosprawnych, czy też matek wychowujących małe dzieci. Do  kolejnych należy znaczne ograniczenie kosztów oraz efektywne wykorzystanie czasu. Proces autoedukacji stanowi podstawę edukacji ustawicznej i własnego rozwoju[17].

 

1. Determinanty jakości edukacji osób niepełnosprawnych

Spośród wielu czynników wpływających na jakość procesu nauczania-uczenia się do najważniejszych należą media[18]. Stosowanie nowych technologii informacyjnych, a w tym różnego rodzaju inteligentnych maszyn (robotów), w procesie dydaktycznym ma na celu przygotowanie uczniów niepełnosprawnych do życia w  społeczeństwie, ułatwienie im komunikacji. Maszyny te należy postrzegać jako ważne nośniki informacji, które wykorzystuje się w procesie komunikacji między ludźmi, obiektami i  systemami. Należą one do istotnych elementów w postrzeganiu samej komunikacji w różnych jej aspektach: interpersonalnym, społecznym, kulturowym, informacyjnym, międzysystemowym itp[19].

Takie urządzenia jak komputer, automat, robot mogą stanowić szczególnie wartościowe narzędzia edukacyjne w następujących zakresach działań kształceniowych szkolnictwa specjalnego:

• w przygotowaniu przez nauczyciela lekcji lub jednostki metodycznej realizowanej następnie bez użycia komputera;
• w realizacji wyznaczonych programem kształcenia zajęć dydaktycznych (lekcje, ośrodki pracy) wspomaganych komputerowo;
• w diagnozowaniu i kontrolowaniu postępów rozwojowych ucznia;
• w realizacji zajęć reedukacyjnych i  korekcyjno-wyrównawczych;
• w utrwalaniu przyswojonej wiedzy i ćwiczeniu nabytych umiejętności i sprawności;
• wzbogacając formy pozalekcyjnej pracy młodzieży[20].

Nowe technologie informacyjne należy więc traktować jako środki nabywania kompetencji informacyjnych, które spełniają wielorakie funkcje: są źródłem informacji, środkiem poznawczym, środkiem symulacji i modelowania, narzędziem ćwiczenia umiejętności, partnerem dialogu itp. Dzięki tym cechom, roboty są w stanie pomóc nauczycielowi w stworzeniu dzieciom specjalnej troski warunków i szans, jakie mają dzieci w pełni sprawne. Proces kształcenia osób niepełnosprawnych musi przygotować ich do życia i pracy w nowych, szybko zmieniających się warunkach. Powinien wyposażyć ich w takie wiadomości i  umiejętności, które umożliwią wychowankom rozwiązywanie nowych problemów jakie przyniesie ze sobą przyszłość. Zadaniem edukacji specjalnej jest przygotowanie do samokształcenia i  permanentnego kształcenia zawodowego, do umiejętnego krytycznego, racjonalnego korzystania z różnych źródeł informacji i wiedzy, ze środków masowego przekazu, przysposobienia do rozwoju w  nowych warunkach życia i pracy oraz szerokiej działalności zawodowej społecznej i  kulturalnej[21].

Wprowadzenie do sfery edukacji osób z SPE nowych technologii informacyjnych jednoznacznie podnosi jakość kształcenia. Wiąże się to z licznymi korzyściami, wśród których do podstawowych należy możliwość indywidualizowania przebiegu uczenia się zachodzącego w toku nauczania, a więc dostosowanie jego tempa i  zakresu do możliwości ucznia. Kolejne to uzyskanie natychmiastowych informacji zwrotnych w toku uczenia się, co ma duże znaczenie dla utrzymywania motywacji do nauki i  wreszcie wykrywanie na podstawie diagnozy słabych stron uczącego się[22].

Rozwój dziecka z SPE, dziecka niepełnosprawnego ulega zmianom w szybkim tempie. Doskonali się jego sprawność psychomotoryczna, rozwija się pamięć, mowa i myślenie. Poszerzają się również jego zainteresowania. Wzrasta wówczas także jego zapał do nauki i zdobywania wiedzy. Dlatego należy dać dziecku możliwość wykorzystania swojego potencjału podczas organizowanych dla niego zajęć. Uczniowie niepełnosprawni muszą zostać właściwie przygotowani do  korzystania z osiągnięć najnowszych technologii robotyki i  informatyki, zwanych nowymi mediami. Zarówno programy nauczania, jak i ich realizacja w szkołach wszystkich typów powinny kłaść specjalny nacisk na rozwijanie kreatywności indywidualnej i, co specjalnie ważne, grupowej.

Doskonałym środkiem dydaktycznym wspomagającym rozwój intelektualny ucznia z SPE może być nowoczesne urządzenie multimedialne: komputer, a  w przyszłości robot wraz z "(...) odpowiednio opracowanymi zestawami ćwiczeń i programów edukacyjnych"[23]. Rolę robota jako narzędzia należy dostrzegać w zakresie: poznania, działań zawodowych, twórczych, rozrywkowych i  komunikacyjnych, a także prac wykraczających poza użyteczność szkolnego środka przekazu dydaktycznego. Funkcje, jakie może pełnić maszyna w "(...) formalnych i nieformalnych procesach kształcenia, niezależnie od treści i poziomu zaawansowania owych procesów"[24],czynią z niej przydatne narzędzie edukacji ustawicznej.

Od początku kształcenia należy pokazać uczniom, że kontakt ze skomplikowanymi urządzeniami wymaga stosunkowo prostych czynności. Zadaniem nauczyciela jest wykorzystanie nabytych przez ucznia wiadomości do kształtowania prawidłowych relacji człowiek – maszyna. Takie podejście może przynieść bogactwo korzyści odnoszących się do edukacji osób niepełnosprawnych. Zwraca się jednak uwagę, iż upowszechnienie technicznych środków przetwarzania informacji powoduje przejmowanie pewnych funkcji poznawczych oraz kontrolnych przez maszyny. Aktywność człowieka, może zostać uzależniona od maszyn i sieci informatycznych. Wiąże się to ze zmniejszeniem autonomii i niezależności poznawczej, wykształceniem się swoistej bierności poznawczej, a w konsekwencji obniżeniem kreatywności człowieka[25].

Koncentrując się na pozytywnych aspektach nowej technologii dla tej grupy użytkowników można sformułować tezę, że wszystkie urządzenia nowych technologii informacyjnych mogą być względnie bezpiecznymi narzędziami ułatwiającymi codzienne życie człowieka.

 

2. Przydatność nowych technologii informacyjnych w pedagogice specjalnej

Zaskakujące odkrycia z dziedziny biomedyki i biotechnologii znajdują odzwierciedlanie w życiu każdego człowieka. Jednak w  szczególności dotyczą one osób niepełnosprawnych, do których są adresowane. Prognozuje się, że do 2027 r. naukowcy opracują metodę wytwarzania replik narządów ludzkich, co rozwiąże problem braku dawców, a do 2050 r. dzięki wczesnej interwencji na poziomie molekularnym możliwe będzie zapobieganie rozwojowi wielu chorób przed wystąpieniem pierwszych objawów. Już dziś z dojrzałych wyspecjalizowanych komórek pobranych od pacjenta można wyhodować w laboratorium niektóre tkanki (na przykład skórę, kość czy fragment naczynia krwionośnego) i dokonać przeszczepu. Wkrótce dzięki coraz lepszemu poznaniu procesu angiogenezy kardiolog we  współpracy z genetykiem, biochemikiem i transplantologiem będzie podawał pacjentowi wyhodowane kardiomiocyty. Zregenerują one uszkodzoną tkankę bez konieczności wykonania zabiegu chirurgicznego[26]. W ten sposób będzie można naprawiać serce, wątrobę, a nawet rdzeń kręgowy i nerw wzrokowy. Naukowcy mają też nadzieję na opracowanie metody regeneracji odciętych kończyn. Zabiegi te dotyczyć będą pacjentów niezależnie od ich wieku.

Dzięki nowoczesnej technice powoli pojawia się nadzieja dla osób niepełnosprawnych. W placówkach oświatowych o charakterze integracyjnym i/lub specjalnym, do kompensacji niepełnosprawności, zaczyna być stosowana szeroka gama urządzeń o wysokim stopniu stechnicyzowania. Wśród nich wymienić można przykładowo: specjalistyczne komunikatory z serii: "GoTalk", "BaseTrainer", "Littre Step by  Step" wraz z oprogramowaniem, sprzęt aktywizujący i  edukacyjny: "Power Link", "Dual Switch Latch & Timer", "Comfy". Urządzenia tego typu służą do  terapii zaburzeń funkcji poznawczych i percepcyjno-motorycznych wspomagania stymulacji wielozmysłowej oraz wspierania wszechstronnego rozwoju dziecka. Dla osób sparaliżowanych firma Secom proponuje urządzenie "My Spoon", które pomaga zjeść posiłek przy stole. Sanyo zbudował elektryczną wannę − robota mogącego myć osobę niepełnosprawną ruchowo[27]. Lekarze z New England Sinai Hospital zastosowali eksperymentalny, znajdujący się jeszcze w fazie testów system Brain Gate Neural Interface firmy Cyberkinetics[28], który odczytuje z mózgu pacjenta jego intencje i zamienia je na impulsy elektryczne. Są one następnie przekazywane do zwykłego "peceta". Tam odpowiednie oprogramowanie dba o to, by przesłać właściwe polecenia do  sprzętów domowych. W efekcie działania systemu osoba sparaliżowana może włączać światło, uruchamiać radio i TV, zmieniać kanały, regulować głośność, jak również może swobodnie korzystać z Internetu. Potrafi także sterować sztucznym ramieniem na tyle precyzyjnie, by chwytać i przenosić niezbyt duże i ciężkie przedmioty[29].

Można przypuszczać, że dalszy rozwój technologii w tym informacyjno-komunikacyjnych, obniżenie kosztów wytwarzania nowoczesnych urządzeń, pomoże w przyszłości wyposażyć w nie szkoły i przedszkola (głównie placówki integracyjne i specjalne). Dzieci niepełnosprawne dostaną pomoc pozwalającą na zwykłą zabawę i naukę. Twierdzenia te oparte są na analizie ilości i jakości podobnych urządzeń już wykorzystywanych w  krajach bogatych, będących w światowej czołówce pod względem nauki i techniki. Wśród przykładów wymienić można: "HAL"[30] (ang. Hybrid Assistive Limb), czyli Hybrydową Kończynę Wspomagającą, "ReWalk"[31] – zewnętrzny szkielet mocowany na  ubraniu lub "C-Leg"[32] – (ang. Computerized leg), skomputeryzowaną nogę, a także "i-Foot" i "i-Unit"[33] – roboty mające zastąpić tradycyjne wózki inwalidzkie. Wszystkie te  produkty skierowane są do osób, których zdolność do poruszania się została ograniczona.

Kolejną grupą niepełnosprawnych, dla której buduje się zaawansowane technicznie urządzenia z dziedziny nowych technologii informacyjnych, są osoby niewidome i niedowidzące. Praca z osobami niewidomymi i słabo widzącymi wymaga wprowadzenia szczególnych strategii dydaktycznych gwarantujących równe szanse w kształceniu językowym, a przede wszystkim zastosowania środków dydaktycznych zaadoptowanych do  szczególnych możliwości i potrzeb osób z tym rodzajem dysfunkcji[34]. Mała firma ZForm założona przez absolwentów University of Massachusetts przygotowała programy komputerowe przeznaczone dla niewidomych. Bodźce wzrokowe zastępowane są rozbudowaną, bardzo precyzyjną oprawą dźwiękową, a także odczuciami przekazywanymi za pomocą specjalnych joysticków na zasadzie sprzężenia zwrotnego (ang. Force Feedback)[35]. Wprowadzone do szkół mogą chociaż częściowo zastąpić uczniom niewidomym lub niedowidzącym zmysł wzroku.

Urządzeniem, które już teraz z powodzeniem sprawdza się w  szkolnych bibliotekach i czytelniach jest "Voice Stick"[36] - elektroniczny lektor tekstu pisanego. To niewielkich rozmiarów, prosty w obsłudze przyrząd. Wystarczy przesunąć go nad dowolnym tekstem (gazetą, książką itp.), by usłyszeć treść przez słuchawki.

Osoby widzące, lecz dotknięte silnymi wadami wzroku mogą obecnie wyposażyć się w nowoczesne okulary posiadające wyświetlacz zintegrowany z komputerem[37]. Takie urządzenie potrafi przekazywać obraz w sposób specjalnie skorygowany, w  zależności od wady wzroku jaką posiada użytkownik. Skonstruowany m. in. przez IBM Japan oraz Olympus Optical przenośny "pecet" – pierwszy komputer typu wearable, składa się z małej jednostki obliczeniowej oraz wyświetlacza (okularów) umieszczanego na głowie w formie specjalnej nakładki.

Niesłyszący i niedosłyszący napotykają również duże ograniczenia w naszym społeczeństwie. Tymczasem ucho jest najbardziej wrażliwym narządem zmysłu człowieka. Słuch jest pierwszym zmysłem, jaki zaczyna funkcjonować w naszym organizmie – zdolność ta jest w pełni rozwinięta już w 18  tygodniu życia. Dzięki miniaturyzacji technologii cyfrowej możliwe stało się wszczepianie ludziom krzemowych implantów ucha. W Polsce od grudnia 2003 roku w Międzynarodowym Centrum Słuchu i Mowy w Kajetanach prof. H. Skarżyński wykonuje operacje implantowania ucha środkowego[38].

Stosowanie implantów stwarza szansę na leczenie niedosłuchu dla szerokiej grupy pacjentów. Różnego rodzaju implanty aktywne i pasywne są wszczepiane do ucha zewnętrznego, kości skroniowej, ucha środkowego oraz ucha wewnętrznego i pnia mózgu, stwarzając szansę poprawy słuchu i komunikacji językowej. Wybór metody leczenia i zastosowanie odpowiedniego typu implantu zależy od rodzaju i  stopnia niedosłuchu określonego w trakcie procedury diagnostycznej[39].

Aby pomóc osobom z dysfunkcją mowy wymyślono syntezatory mowy. Synteza mowy – polega na mechanicznej zamianie tekstu zapisanego w postaci znakowej na wypowiedź (mowę) w postaci dźwiękowej. Maszynę lub program komputerowy zamieniający tekst na mowę określa się mianem syntezatora mowy[40]. W zależności od syntezatora, możemy uzyskać bardzo dokładną wymowę także słów nietypowych, literowanie różnych skrótów, odczytywanie liczb, w tym również ułamków oraz odczytywanie dat poprzez dekomponowanie liczb. Syntezatory mowy mają wiele zastosowań[41]. Pozwalają na zautomatyzowanie informowania bądź alarmowania użytkownika, są pomocne przy nauce języków obcych oraz tłumaczeniach. Innym sposobem komunikacji werbalnej dla osób posiadających upośledzenie narządu mowy jest wykorzystanie urządzenia o nazwie TERC (ang. Tuned Electromagnetic Resonator Collar), wykonanego w ramach projektu Advanced Speech Encoding dla Amerykańskiej agencji DARPA (ang. Defense Advanced Research Projects Agency)[42].

Wprowadzenie robotów do edukacji specjalnej ma także dodatkowy wymiar, pobudzający myślenie konstruktywne. Badania przeprowadzone przez zespół T. Mitchel'a dowodzą, że zarówno narzędzie jak i jego obraz pobudzają te same przestrzenie w  mózgu[43]. Zatem wykorzystując komputery, roboty, inne multimedia otwieramy szerokie spektrum możliwości edukacyjnych niedostępnych przy pracy jedynie z tradycyjnymi środkami dydaktycznymi.

Edukacja to bardzo ważny element życia dzieci – szczególnie tych dzieci, które mają jakiekolwiek problemy rozwojowe. Od  edukacji zależy jakość ich życia w przyszłości. Organizacja kształcenia specjalnego jest warunkowana specyficznymi trudnościami w uczeniu się dzieci niepełnosprawnych. Wymaga ona zaangażowania nieprzeciętnych środków i stworzenia optymalnych warunków dopasowanych do możliwości i potrzeb dziecka niepełnosprawnego, często odległych od tych, które spotykane są w szkołach powszechnych. Stosowanie technik multimedialnych jako narzędzi dydaktycznych może przygotować uczniów niepełnosprawnych, uczniów z SPE do życia, ułatwić im  komunikację, a szkołę uczyni miejscem nowoczesnej edukacji[44].

Wobec niezmierzonej złożoności problematyki trzeba uwierzyć w prawdę wielokrotnie już potwierdzoną, iż do pokonywania trudności najlepiej przystosowani są ci, którzy potrafią pozyskiwać wiedzę i skutecznie wykorzystywać ją w praktyce. To  znów implikuje stwierdzenie, że w dzisiejszych czasach postawienie na innowacyjność pozwalającą na informatyzację i  robotyzację świata, bazującą na wiedzy i jej kreatywnym wykorzystywaniu, jest najlepszym sposobem budowy silnego państwa i zadowolonego społeczeństwa.

Wprowadzanie nowych technologii powinno dotyczyć wszystkich branż – od dyrektorów, nauczycieli, sprzedawców, dziennikarzy, itd.,... aż po uczniów. Wymusi to autonomię działania − "Jeśli masz być różny, lepszy od innych, musisz być samodzielny". A to przekłada się na kształtowanie niezwykle pożądanych postaw życiowych i wyrabia przekonanie o byciu panem swego losu.

Technika, a w przyszłości robotyka będzie wszechobecna. Wpływać będzie na społeczeństwo globalnie i totalnie. Zmieni style życia, sposoby postępowania. Człowiek stanie się częścią cyberświata, w którym działania odbywać się będą na poziomie lokalnym, a ich skutki osiągną szeroki zasięg globalny. Taka wizja może powodować lęk i obawę przed przyszłością i współistnieniem z  robotami. Stąd też już współcześnie rysuje się wyraźna potrzeba systemowej edukacji ogólnotechnicznej społeczeństwa informacyjnego. Wynika ona z konieczności wspomagania rozwoju człowieka na każdym etapie, tak aby był on w stanie nie tylko odnaleźć swoje miejsce w zmieniającej się rzeczywistości, ale przede wszystkim, aby potrafił tę rzeczywistość twórczo przekształcać, wyzbyć się lęków, które przynosi i wykorzystywać ją do własnego rozwoju.

 

---

 

Autor: Sebastian Koczy

Wróć