Wsparcie uczniów z doświadczeniem migracji

Jest ich coraz więcej w naszych szkołach. Najczęściej pochodzą z Ukrainy i przyjeżdżają do nas z rodzicami, którzy w Polsce znajdują lepsze warunki dla życia swoich rodzin.

Spotykamy również tych, którzy do Polski wracają z rodzicami po kilkuletnim pobycie za granicą oraz takich, którzy nigdy migracji nie doświadczyli bezpośrednio, ale wychowują się w rodzinach, gdzie przynajmniej jedno z rodziców jest obywatelem innego kraju.

Co ich łączy? Każdy z tych młodych ludzi określany jest mianem ucznia z doświadczeniem migracji. I każdy ma różnorodne problemy związane z funkcjonowaniem w środowisku szkolnym. Często nie zna języka polskiego w stopniu wystarczającym do nauki, ma trudności adaptacyjne.

Zgromadziłam w tej zakładce materiały, które pomogą Państwu w pracy z uczniami z doświadczeniem migracji. Znajdą tu Państwo publikacje oraz linki do stron instytucji i organizacji zajmujących się tematyką migracji i różnorodności kulturowej.

Dla ułatwienia wyodrębniłam następujące bloki tematyczne:

• Podstawy prawne – ustawy, rozporządzenia oraz dokumenty międzynarodowe regulujące sytuację osób migrujących.
• Publikacje dla nauczycieli.
• Publikacje przydatne dla uczniów i ich rodziców.

Prawo

Obwieszczenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lipca 2020 r.w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw

Raport NIK Kształcenie dzieci rodziców powracających do kraju oraz dzieci cudzoziemców

Podstawy prawne regulujące prawa dziecka z doświadczeniem migracji do nauki i poszanowania jego odrębności kulturowej

Publikacje dla nauczycieli

Materiały metodyczne na temat nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego

• Anna Młynarczuk-Sokołowska, Katarzyna Szostak-Król, Językowa podróż po Polsce, poradnik metodyczny z programem nauczania języka polskiego jako obcego (pdf)
• Małgorzata Pamuła-Behrens, Marta Szymańska, Adaptacja ramowego programu nauki języka polskiego dla potrzeb przygotowania "Programu nauczania języka polskiego jako drugiego dla oddziałów przygotowawczych w szkołach podstawowych" (pdf)
• Małgorzata Pamuła-Behrens, Marta Szymańska, Metodyka nauczania języka edukacji szkolnej uczniów z doświadczeniem migracji. Metoda JES-Pl – matematyka (pdf)
• Inny w polskiej szkole, poradnik dla nauczycieli pracujących z uczniami cudzoziemskimi, praca zbiorowa (pdf)
• Małgorzata Pamuła-Behrens, Marta Szymańska, W polskiej szkole. Materiały do pracy z uczniami z doświadczeniem migracji. Przewodnik (pdf)
• Agnieszka Rabiej, Program nauczania języka polskiego jako języka dziedziczonego dla uczniów w wieku wczesnoszkolnym na poziomie podstawowym (pdf)
• Joanna Grzymała-Moszczyńska, Joanna Durlik, Paulina Szydłowska, Halina Grzymała-Moszczyńska, Język polski – swój czy obcy? O wyzwaniach językowych dzieci powracających z emigracji (pdf)
• Katarzyna Pasławska-Iwanczewska, Język polski dla cudzoziemców na przykładzie pracy z uczniami pochodzenia ukraińskiego – sugestie wspomagające (pdf)
• Marta Piegat-Kaczmarczyk, Zuzanna Rejmer, Agnieszka Kosowicz, Szkoła integracji międzykulturowej Model pracy międzykulturowej WISE i przykładowe scenariusze zajęć
• Uczniowie cudzoziemscy w polskiej szkole, prac zbiorowa (pdf)

Teksty pomocnicze do nauczania języka polskiego oraz historii

Nauczyciele języka polskiego – podręczniki

• Lubię szkołę
• Świat liter, słów i zdań
• Kolorowa gramatyka Karty pracy dla uczniów
• Zbiór zadań rozwijających sprawność słuchania ze zrozumieniem
• Karty pracy dla uczniów polonijnych klas 1-3 szkoły podstawowej
• Karty pracy do nauczania elementów języka polskiego w szkole polonijnej klasy IV-VIII
• Karty pracy do nauczania historii Polski w szkole polonijnej klasy IV-VIII
• Karty pracy dla klas licealnych
• W parku
• Tablice gramatyczne

Nauczyciele historii

• Grunwald 1410
• Chrzest Polski 966
• Jan Paweł II
• Wiwat Maj 1791!
• Mikołaj Kopernik
• Tadeusz Kościuszko
• Podróżnik
• Helena Modrzejewska
• Polityczny wirtuoz
• Wielki marszałek
• Walcząca Warszawa
• Bohater dwóch kontynentów
• Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata
• Podwójna noblistka
• Codzienne życie w Niepodległej

Publikacje dotyczące rozwijania kompetencji międzykulturowych

• Malina Baranowska-Janusz, Jak rozmawiać o wielokulurowości w szkole (pdf)
• Anna Młynarczuk-Sokołowska, Katarzyna Szostak-Król, Różnorodność i inkluzja w edukacji – wybrane aspekty wspierania uczniów z doświadczeniem migracji (pdf)
• Maja Branka, Dominika Cieślikowska, Wielokulturowa biblioteka (pdf)
• Marzena Tudek, W poszukiwaniu zrozumienia – techniki dramowe i teatralne wobec wyzwań edukacji międzykulturowej (pdf)
• Edukacja międzykulturowa, praca zbiorowa (pdf)
• Edukacja międzykulturowa Pakiet Edukacyjny Pozaformalnej Akademii Jakości Projektu Część 2, praca zbiorowa (pdf)
• Przemysław Paweł Grzybowski, Grzegorz Idzikowski, Inni, Obcy – ale Swoi. O edukacji międzykulturowej i wspólnocie w szkole integracyjnej (pdf)
• Kompetencje kulturowe w edukacji. Przewodnik dla nauczycieli, praca zbiorowa (pdf)
• Redakcja: Ewa Pawlic-Rafałowska, Kompetencje międzykulturowe nauczycieli w wielokulturowych miastach Warszawa – Berlin. Kompetencje społeczne. Przewodnik dobrych praktyk dla nauczycieli (pdf)
• Kinga Białek, Międzykulturowość w szkole. Poradnik dla nauczycieli i specjalistów (pdf)
• Anna Młynarczuk-Sokołowska, Katarzyna Potoniec, Katarzyna Szostak-Król, Przygody Innego. Bajki w edukacji międzykulturowej (pdf)
• Europejskie portfolio dla studentów i nauczycieli wychowania przedszkolnego. Wielojęzyczność i międzykulturowość w wychowaniu przedszkolnym, praca zbiorowa (pdf)
• Kulturowy savoir-vivre. Przewodnik dla osób o dobrych intencjach

Publikacje na temat wsparcia psychologiczno-pedagogicznego dla uczniów z doświadczeniem migracji

• Marta Otrębska, Ludwika Radacka-Majek, Praca z uczniem z doświadczeniem migracji w polskiej szkole (pdf)
• Beata Katarzyna Jędryka, Jesteśmy wśród was. Polska szkoła oczami uczniów z doświadczeniem migracji oraz ich rodziców (pdf)
• Agnieszka Kozakoszczak, Asystentka międzykulturowa /asystent międzykulturowy w szkole – doświadczenia, wnioski, rekomendacje (pdf)
• Ewa Obara-Grączewska, Uczeń obcojęzyczny w szkole, czyli nauczycielskie wyzwania i trudności (pdf)
• Wielokulturowość na co dzień – materiały dla nauczycieli, praca zbiorowa (pdf)
• Ku wielokulturowej szkole w Polsce. Pakiet edukacyjny z programem nauczania języka polskiego jako drugiego dla I, II i III etapu kształcenia (w szkołach m.st. Warszawy), praca zbiorowa (pdf)

Cały swiat w naszej klasie:

• Bajki miedzykulturowe
• Skarbnica wiedzy
• Scenariusze zajec miedzykulturowych
• Karty z postaciami
• Gra memo
• Kolorowanki

Wspieranie

• Edukacja w warunkach wielokulturowości: konteksty społeczno-metodyczne
• Wspieranie uczniów cudzoziemskich ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w kontekście indywidualizacji pracy i wymagań szkolnych
• Dziecko z rodziny migracyjnej w systemie oświaty. Materiał informacyjny dla dyrektorów szkół i rad pedagogicznych
• Dziecko w roli migranta. Psychopedagogiczne skutki migracji
• Uczniowie z rodzin migracyjnych w szkole
• Uczeń obcojęzyczny w szkole, czyli nauczycielskie wyzwania i trudności
• Uczniowie z różnych kultur w szkole
• Osiem kroków czyli kilka praktycznych rad
• Migracja, tożsamość, dojrzewanie, Adaptacja kulturowa dzieci i młodzieży z doświadczeniem migracyjnym
• Wyzwania w diagnozie rozwoju językowego dzieci dwu- i wielojęzycznych
• Dzienniczek – słowniczek. Narzędzie wpierające naukę języka polskiego dzieci z doświadczeniem migracyjnym
• Praca z uczniem cudzoziemskim Pakiet szkoleniowy dla nauczycieli
• Praca z uczniem cudzoziemskim. Przewodnik dobrych praktyk dla dyrektorów, nauczycieli, pedagogów i psychologów
• Dzieci w migracjach. Doświadczenia z badań w Polsce
• Psychologiczne aspekty pracy z uczniem z doświadczeniem migracyjnym
• Dziecko migranckie w naszej klasie. Rekomendacje nauczycieli dla nauczycieli

Diagnoza:

• One są wśród nas

Publikacje przydatne dla uczniów i ich rodziców

• Dzienniczek słowniczek w wersji dla uczniów i dla rodziców,
• Pakiet powitalny w wersji ukraińskiej [pdf].

Linki:

• Instytucje i organizacje prowadzące działania edukacyjne wspierające migrantów i cudzoziemców,
• źródła publicystyczne na temat migracji:
  • Dzieci i młodzież z tłem migracyjnym
  • Uczniowie z doświadczeniem migracji
  • Programy nauczania jpjo

Mam nadzieję, że zamieszczone materiały będą pomocne w pracy z uczniami z doświadczeniem migracyjnym. Zapraszam również do współpracy w ramach sieci i szkoleń. Nasze spotkania odbywają się co miesiąc w sobotę.

Anna Dzięgiel – regionalna koordynatorka programu Uczeń z doświadczeniem migracji w polskiej szkole