Pedagog i psycholog szkolny zdalnie?

Katarzyna Drzewiecka-Tymkiewicz

nauczyciel-konsultant

e-mail:

Od kilku tygodni wszyscy znajdujemy się w całkiem dla nas nowej sytuacji, wobec której nie mamy sprawdzonych mechanizmów i algorytmów postępowania, w sytuacji kryzysowej. Nie wiemy dokładnie, jak ta sytuacja się potoczy i jak długo będzie trwać. Dodatkowo nie ułatwia sprawy fakt, iż przyszło nam się zmierzyć z całym szeregiem zmian organizacyjnych i wymagań technicznych.

Ponieważ ustawodawca pozostawił dyrektorom pewną autonomię w zakresie ustalenia form realizacji zadań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania szkół i placówek (zadania szkoły, które mamy realizować zdalnie, o których mówią wprowadzone ostatnio regulacje prawne, to nie tylko zadania dydaktyczne – patrz komentarze do rozporządzeń czasowych na naszej stronie internetowej), pedagodzy i psycholodzy pracujący w szkole powinni realizować swoje zadania wymienione w rozporządzeniu o pomocy psychologiczno-pedagogicznej z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub w inny sposób określony przez dyrektora szkoły, biorąc po uwagę możliwości (również techniczne) swoje i swoich uczniów.

Zważywszy na szczególny rodzaj pracy pedagoga i psychologa trudnym wydaje się być zorganizowanie pomocy bez możliwości bezpośredniego kontaktu z uczniami. Jednak nie jest to niemożliwe. Wiem, że wielu z Was radzi sobie w tej trudnej sytuacji analizując dostępne narzędzia i poszukując własnych rozwiązań. Sądzę, że większość pedagogów i psychologów, jeśli uważnie przeanalizuje wielość działań, jakie podejmuje w tej chwili, nie będzie mieć problemu z udokumentowaniem realizacji zadań o których mowa w rozporządzeniu o pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Przyjrzyjmy się zatem zadaniom psychologa i pedagoga i zastanówmy w jakiej formie obecnie je realizujemy.

Jednym z istotnych obszarów działań jest prowadzenie badań i działań diagnostycznych uczniów, w tym diagnozowanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów. W obecnej sytuacji ważna rola szkolnych specjalistów polega m.in. na wykorzystaniu zebranych już wcześniej danych diagnostycznych w celu odpowiedniego zaplanowania pracy ucznia w domu (w tym nauki realizowanej zdalnie). W tym celu niezbędne jest też pozostawanie w kontakcie z uczniami i ich rodzicami oraz bieżące monitorowanie funkcjonowania uczniów (ze szczególnym zwróceniem uwagi na uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi) w czasie pozostawania w domu. Niezbędne jest też przekazywanie nauczycielom pracującym zdalnie bieżących informacji o funkcjonowaniu uczniów, ich możliwościach psychofizycznych w tym możliwościach zdalnej pracy, konieczności dostosowania form i metod pracy zdalnej dla wybranych uczniów. Wsparcia w tym zakresie z pewnością wymagają również rodzice, którzy nadzorują i koordynują pracę swoich dzieci w domu. Tym samym pedagog i psycholog pomagają rodzicom w rozpoznawaniu i rozwijaniu indywidualnych możliwości i uzdolnień uczniów.

Pedagog i psycholog na co dzień w ramach swoich zadań diagnozują sytuacje wychowawcze. To, że uczniowie obecnie nie przebywają w budynku szkolnym nie znaczy, że nie pozostają w relacji. Wiele problemów, które pojawiały się w zespołach klasowych mogło w tej chwili przenieść się po prostu do świata wirtualnego. Warto więc zachęcać wychowawców do kontaktu z zespołem klasowym, utrzymywania tego kontaktu mimo społecznej izolacji, do spotkań online. Nasi uczniowie chcą rozmawiać i mają nam wiele do powiedzenia, szczególnie teraz, kiedy sytuacja jest nowa i z wielu względów trudna. Zamiast powielać gotowe pomysły na lekcje wychowawcze online, spróbujmy po prostu być, towarzyszyć im, rozmawiajmy o ważnych sprawach i razem oswajajmy lęki. To pozwoli nam też na bieżąco diagnozować ewentualne problemy i w porę reagować podejmując działania mediacyjne lub interwencyjne w sytuacjach kryzysowych. Pozostając w stałym kontakcie z uczniami, wychowawcami, nauczycielami i rodzicami zwiększamy szansę na zapobieganie trudnościom i właściwe inicjowanie i planowanie odpowiednich form pomocy oraz minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych.

Planując swoją pracę w tym szczególnym czasie, warto też mieć na uwadze, że zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość to nie tylko spotkania online i prowadzenie zajęć w sieci bezpośrednio z uczniami ale również wszelkie działania polegające na przesyłaniu materiałów za pomocą poczty elektronicznej, dziennika elektronicznego, mediów społecznościowych np. krótkich tekstów do przeczytania przez ucznia, materiałów edukacyjnych dla rodziców na temat tego, jak wesprzeć dziecko w kryzysowej sytuacji, jak pracować online z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, linków do sprawdzonych materiałów.

Szkolni specjaliści mogą również na bieżąco zamieszczać na stronie internetowej szkoły lub fanpage'u na Facebook 'u informacje na temat np. zarządzania czasem, planowania pracy w domu, radzenia sobie ze stresem i napięciami w okresie izolacji społecznej czy w ogóle szeroko pojętego zdrowia psychicznego oraz miejsc, w których można skorzystać z pomocy.

Odważniejsi i bardziej doświadczeni w korzystaniu z nowych technologii mogą też przeprowadzić co jakiś czas krótkie spotkania psychoedukacyjne dla grup uczniów lub indywidualne w formie online np. z wykorzystaniem Google Classroom lub Skype'a. W czasie takich zajęć możemy prowadzić krótkie kilkuminutowe wykłady, razem oglądać filmy i tutoriale, dyskutować na ważne dla uczniów tematy.

Planując pracę zdalną nie możemy zapomnieć o bezpieczeństwie danych osobowych. Sprawa jest tym bardziej istotna, że dotyczy tzw. danych wrażliwych, w których posiadaniu często jest pedagog i psycholog. Dlatego informacje o uczniach, ich trudnościach, specjalnych potrzebach i możliwościach psychofizycznych najlepiej przesyłać nauczycielom wyłącznie za pośrednictwem dziennika elektronicznego a nie np. prywatnej skrzynki mailowej. Jeśli już korzystamy z prywatnej skrzynki mailowej (np. kontaktując się z rodzicami) należy unikać podawania w tytule wiadomości danych osobowych, czy poufnych informacji, przed wysłaniem wiadomości każdorazowo upewnić się, czy wysyłamy mail do właściwego odbiorcy. Warto też zwrócić uwagę na odpowiednie zabezpieczenie swojego zdalnego stanowiska pracy (najczęściej prywatnego komputera). Komputer, z którego korzystamy powinien mieć zainstalowany program antywirusowy, być zabezpieczony odpowiednio silnym hasłem i powinniśmy go blokować, za każdym razem, kiedy przerywamy pracę, aby uniemożliwić dostęp do danych osobom niepowołanym.

Powinniśmy też jasno określić ramy czasowe i organizacyjne swojej zdalnej pracy. Jeśli nie określimy jasno, gdzie są granice naszej dyspozycyjności i zaangażowania, bardzo szybko popadniemy we frustrację i na pewno dla nikogo nie będziemy wsparciem. Jeśli mamy innych wspierać w kryzysie, musimy najpierw zadbać o siebie, o swoją kondycję i poczucie bezpieczeństwa, inaczej to nie może się udać. Pamiętajcie, aby dokonać analizy również własnych możliwości (psychofizycznych, organizacyjnych, technicznych) a nie tylko uczniów. Bądźcie do dyspozycji, ale w określonym czasie i w określony sposób. Dbajcie o swój dobrostan psychiczny, postarajcie się znaleźć codziennie chociaż kilkanaście minut dla siebie, na relaks i ulubioną aktywność. Jeśli tylko macie taką możliwość bądźcie w kontakcie z innymi pedagogami i psychologami w swojej okolicy, wymieniajcie się pomysłami, razem rozwiązujcie problemy, posłuchajcie, co myślą inni, twórzcie nieformalne sieci wsparcia. To daje siłę do pokonywania trudności.

Wszystkim szkolnym specjalistom życzę odporności i uważności na samego siebie bo kreatywności z pewnością Wam nie brakuje. Zachęcam też do dzielenia się pomysłami na to, jak oswoić tą nową rzeczywistość i przesyłania ich na mój adres e-mailowy