Pułapki podejmowania decyzji w grupie

Niemal w każdej sytuacji społecznej, w której mamy do czynienia z grupą osób, ulegamy pewnym mechanizmom psychologicznym, reorganizując nasz indywidualny sposób myślenia. Ulegamy tym wpływom bezwiednie, ale także całkowicie świadomie, gdy sytuacja stanie się korzystniejsza niż w przypadku decyzji i zachowań podejmowanych samodzielnie.

Aby jednak mieć świadomość grożących nam pułapek, poniżej zostały przedstawione najważniejsze z nich:

1) Myślenie grupowe

Pojawia się, gdy grupa jest zwarta, gdy kieruje nią dominujący przywódca. Wówczas

dla grupy liczy się bardziej zachowanie spójności, solidarności niż realistyczne uwzględnianie faktów. W rezultacie podejmuje błędne decyzje. Jak pracuje taka grupa?

Jej członkowie dobrowolnie rezygnują z krytykowania pomysłów innych, żeby być jednością i mają to złudzenie jednomyślności i nieomylności.

2) Polaryzacja grupy – dążenie do skrajności

Grupa ma tendencję do przyjmowania bardziej skrajnego stanowiska aniżeli miały poszczególne osoby przed spotkaniem. Dzieje się tak, ponieważ inni członkowie grupy podają argumenty, których nie brało się wcześniej pod uwagę. Poza tym, bardzo skrajne, ryzykowne stanowiska są bardziej atrakcyjne, awangardowe. Można przyjąć niekorzystne dla siebie rozwiązanie chcąc się przypodobać grupie.

3) Utwierdzanie się przy własnych pomysłach

Kolejnym mechanizmem, który może mieć miejsce podczas pracy grupowej, jest niechęć do wysłuchania opinii innych osób. W tym przypadku za bardzo skupiamy się na sobie, nie otwierając się na cudze poglądy. Powinno się jednak próbować wczuć w punkt widzenia innych, przedyskutować i spisać wszystkie "za" i "przeciw".

4) Przyjmowanie pomysłu osoby najbardziej dominującej

Kiedy kogoś bardzo lubimy, chcemy się przypodobać albo też gdy odczuwamy wobec danej osoby respekt, wówczas zgadzamy się z jej poglądami nawet jeśli mamy nieco inne zdanie na daną sprawę. W takiej sytuacji, przy podejmowaniu grupowej decyzji może przejść pomysł osoby najbardziej dominującej w grupie, choć niekoniecznie najbardziej kompetentnej w danej kwestii. Podobnie: jeśli najbardziej kompetentny członek grupy ma niski status, tzn. nie cieszy się ogólnym poważaniem, sympatią zgromadzonych, jego pomysł może zostać odrzucony.

5) Próżniactwo społeczne

Mianem próżniactwa społecznego określa się sytuację, gdy jeden z członków grupy nie podejmuje się wykonywania powierzonych zadań, gdyż uważa, że jego udział nie zaważy na głównym rezultacie wykonania zadania, a co za tym idzie nie poczuwa się do obowiązku pracy i ogranicza swój indywidualny wkład.

Z czego to wynika? Otóż, wtopienie się w grupę uspokaja. Nie boimy się oceny, jeśli nikt nie może określić naszego wkładu w pracę grupy.

Można to jednak wyeliminować, jeśli w zadaniu możliwe będzie określenie indywidualnej pracy każdego. Aby jednak nie wzbudzić lęku przed oceną, najlepiej wprowadzać ocenę indywidualnego wkładu w pracę grupy tylko w odniesieniu do zadań prostych. Jednak przy trudnych zadaniach, kiedy lęk przed oceną obniża poziom ich wykonania, kierownik powinien organizować pracę tak, by uniemożliwić oszacowanie indywidualnych działań.

6) Tendencja do nie przekazywania unikatowych informacji posiadanych przez poszczególne osoby

Czasami nam się wydaje, że wiedza, którą posiadamy jest na tyle oczywista, że nie warto je ujawniać na forum grupy. Tymczasem okazuje się, że w ten właśnie sposób pojedyncza osoba nie ujawnia się cennych dla grupy informacji.

Jakie wnioski nasuwają się w oparciu o powyższe pułapki?

• nie bójmy się prezentować własnych pomysłów
• pozwólmy wypowiedzieć się każdej osobie z zespołu
• wysłuchujmy cudzych racji
• rozważmy każde "za i przeciw"
• próbujmy wczuć się w punkt widzenia innych

Jak się przed tymi pułapkami bronić?

Oczywiście uświadamiając sobie, jakie to pułapki podejmowania decyzji w grupie czyhają na jej członków.

Samoświadomość, poznanie tego, co przeszkadza
jest pierwszym stopniem w podążaniu ku wyznaczonym celom.

Opracowanie: Iwona Ekkert

Bibliografia:

Kożusznik B. Psychologia zespołu pracowniczego, Uniwersytet Śląski, Katowice 2002