Wspieranie nastolatka w pokonaniu progu edukacyjnego pomiędzy szkołą podstawową a gimnazjum

Ważnym elementem w życiu i rozwoju człowieka zajmuje edukacja szkolna. Przedszkolak, awansując na pierwszoklasistę, przekracza pierwszy próg szkolny. Rozpoczyna tak karierę edukacyjną – kończąc etap edukacji, jakim jest edukacja wczesnoszkolna przejdzie do etapu następnego, a potem zostanie gimnazjalistą, licealistą, a może nawet studentem. Do pokonania na swej drodze ma wiele progów. Czasami przejdzie je szybko, bez trudu, z poczuciem sukcesu, ale bywa, że się potknie, napotka na kłopoty, dozna niepowodzenia, porażki. Pojawią się trudności, bo to, co nowe, nieznane, często burzy poczucie bezpieczeństwa, stabilizacji, wywołuje zaburzenia emocjonalne.

Prawidłowo zorganizowany proces edukacyjny właściwie stymuluje rozwój dziecka, stwarza warunki do aktywności odpowiedniej do wieku i potrzeb uczniów, wyzwala ekspresję, rozwija wyobraźnię, intuicję, pomaga nawiązywać kontakty z rówieśnikami i uczy, pokazuje, jak w prawidłowy sposób reagować i wyrażać swoje emocje.

Przejście ze szkoły podstawowej do gimnazjum jest bardzo istotnym punktem w karierze edukacyjnej. Uczniowie w wieku "nastu" lat poszukują swojej drogi, kształtują swoją tożsamość. W ich życiu dzieje się bardzo wiele. Gimnazjum staje się bazą wyjściową ścieżki zawodowej – bo wyniki egzaminu gimnazjalnego warunkują wybór szkoły ponadgimnazjalnej. W obecnej sytuacji reforma podstawy programowej łączy szkołę na poziomie gimnazjum z ponadgimnazjalną tworząc całość w obszarze treści i umiejętności. Uczniowie zyskując podstawową wiedzę w gimnazjum rozszerza ją w następnym etapie edukacyjnym. Musi nauczyć się wybierać, rozpoznawać swoje umiejętności rozwijać swoje zainteresowania. Zmiany te trudne są zarówno dla ucznia, jak i jego rodziców, a także samych nauczycieli.
Dotyczą takich obszarów jak:

• nowy budynek szkoły – nowe sale,
• wyodrębnienie nowych przedmiotów nauczania,
• spotkanie nowych, nieznanych ludzi,
• zróżnicowanie wymagań i sposobu ich egzekwowania przez poszczególnych nauczycieli,
• zwiększony wymiar godzin zajęć obowiązkowych,
• zwiększenie liczby nauczycieli,
• nowy sposób oceniania klasyfikacyjnego,
• nowy sposób oceniania bieżącego,
• zróżnicowanie sposobów oceniania przez nauczycieli.

Celem działań nauczyciela jest stworzenie bazy wyjściowej (wiedzy, umiejętności, chęci, postaw) do dalszego zdobywania wiedzy przez ucznia.

Jako rodzice możemy towarzyszyć nastolatkowi w pokonaniu progu edukacyjnego poprzez: zainteresowanie przedmiotami, poznanie grupy klasowej swojego dziecka, uczestniczenie w spotkaniach rodziców, obserwowanie jak dziecko radzi sobie z poszczególnymi przedmiotami, wspieranie rozwoju jego zainteresowań, wspomaganie sposobów uczenia się, mobilizowanie do samodzielnej, systematycznej pracy, zmiana przekonania (odczarowanie), że jest to najtrudniejszy okres w życiu.
Jako dorośli zarówno nauczyciele jak i rodzice wspierajmy się wzajemnie, uzupełniajmy wiedzę o dziecku – uczniu. Starajmy się pomagać mu w tym ważnym dla niego czasie. Nie patrzmy wyłącznie z perspektywy trudności, lecz doceńmy wysiłki nastolatka w budowaniu własnej tożsamości i kariery zawodowej. Warto pamiętać, że szkoła to etap w życiu – nieodzowny w rozwoju.

Co może pomóc nastolatkowi pokonać próg szkolny?

• zapoznanie rodziców pierwszoklasistów ze zmianami w organizacji nauki, związanymi z przejściem do gimnazjum,
• integracja społeczności klasowej;
• zaprezentowanie pracowników szkoły – dyrektor, zastępca, nauczyciele, wychowawcy świetlicy, pedagog/ psycholog, bibliotekarz,
• poznanie budynku szkoły,
• integracja całej społeczności szkolnej: organizowanie wspólnych imprez klas młodszych i starszych,
• współpraca nauczycieli różnych przedmiotów; ujednolicenie sposobu stawiania i egzekwowania wymagań edukacyjnych,
• stosowanie aktywnych metod nauczania,
• równomierne rozłożenie liczby godzin w tygodniowym planie zajęć obowiązkowych,
• wprowadzenie zajęć o charakterze wychowawczym, profilaktycznym,
• podawanie do wiadomości uczniów wymagań edukacyjnych,
• dokładne określenie wymagań edukacyjnych i podawanie ich do wiadomości uczniów i ich rodzicom,
• określanie zasad oceniania, podanie ich do wiadomości uczniów i ich rodziców oraz respektowanie ich w praktyce przez nauczycieli,
• wprowadzenie miesięcznego okresu adaptacyjnego, bez wystawiania ocen negatywnych,
• stosowanie złagodzonych zasad oceniania w pierwszym semestrze,
• stworzenie możliwości poprawienia ocen.

Ważne jest wspólne spotkanie się dorosłych i nastolatków, otwarcie na nowe, dzielenie się doświadczeniem, nazywanie oczekiwań i wspólne budowanie płaszczyzny porozumienia i klimatu sprzyjającego rozwojowi...

Jolanta Zwyrtek – konsultant ROM-E Metis w Katowicach