Projekt regionalny

Termin specjalne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieży (SPE) jest różnie rozumiany i definiowany przez osoby zajmujące się pracą z tymi uczniami. Część osób identyfikuje SPE z dziećmi i młodzieżą niepełnosprawną, inni (co jest mi bardzo bliskie) rozszerzają adresatów również do dzieci i młodzieży mających niekoniecznie trudności w nauce.

Proponuję aby przez specjalne potrzeby edukacyjne rozumieć te potrzeby, które w procesie rozwoju dzieci i młodzieży wynikają z ich niepełnosprawności lub są rezultatem innych przyczyn trudności w uczeniu się. Poznanie i zaspokajanie tych potrzeb przez system edukacyjny musi zatem dotyczyć wszystkich uczniów, zarówno tych z zaburzeniami i deficytami rozwojowymi jak i również uczniów tzw. słabych (czyli z inteligencją niższą niż przeciętna) a także uczniów wybitnie zdolnych. Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE) bardzo często źle funkcjonują w warunkach szkoły masowej, ponosząc olbrzymie koszty, szczególnie emocjonalne, swoich nietypowych możliwości i specyficznych ograniczeń. Dotyczy to zarówno uczniów wybitnie zdolnych, jak i upośledzonych umysłowo. W grupie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi znajdują się bowiem, jak wyżej wskazałam, zarówno jedni, jak i drudzy.

Według badań angielskich (Bogdanowicz 1999) około 20% populacji uczniów to dzieci i młodzież ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (with special educational needs), natomiast badania M. Spendel (ROM-E Metis Katowice 2000) wykazują, iż w województwie śląskim 35% wszystkich uczniów to uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Uważam iż tak duża liczba tych uczniów wynika ze specyfiki naszego województwa: mała powierzchnia terytorialna, ilość mieszkańców na km², przewaga środowiska miejskiego nad środowiskiem wiejskim, duża ilość uczniów w przeliczeniu na ilość mieszkańców.

Z ubolewaniem jednak stwierdzam, że nasze szkoły w większości są słabo przygotowane w aspekcie organizacyjnym, kadrowym i materialnym do efektywnej pracy z tymi dziećmi. Jest to zagadnienie szczególnie ważne w sytuacji stałego wzrostu liczby tych uczniów.

To stało się bezpośrednim impulsem do opracowania i wdrożenia przeze mnie wieloletniego, wielopłaszczyznowego regionalnego Programu pt.

Organizacja i upowszechnienie systemu opieki nad dziećmi i młodzieżą ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Projekt ten zakładał podjęcie i wdrożenie systemowych rozwiązań w zakresie opieki psychologiczno-pedagogicznej i logopedycznej oraz w kształceniu tych uczniów na terenie całego regionu.

Przytaczam poniżej działania, które podjęłam wdrażając Program w naszym województwie. Część z nich została już zakończona, inne są nadal realizowane.

• 15 lutego 2000 r. – powołanie stałej wojewódzkiej Grupy roboczej ds. specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów, która wypracowała konkretne rozwiązania systemowe dotyczące pomocy i opieki psychologiczno-pedagogicznej oraz edukacyjnej dla tych uczniów,
• zebranie danych o liczbie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w województwie śląskim, z wyszczególnieniem konkretnych dysfunkcji (dane szacunkowe za rok szkolny 1999/2000),
• przeprowadzenie diagnozy potrzeb doskonalenia zawodowego nauczycieli w tym obszarze a co za tym idzie skonstruowanie oferty szkoleń,
• w ramach grup warsztatowo-szkoleniowych wypracowanie z nauczycielami poradni psychologiczno-pedagogicznych, przedszkoli i szkół zasad diagnostyki i terapii dzieci i młodzieży z SPE a także ich oceniania wewnętrznego i zewnętrznego,
• zorganizowanie dwóch konferencji naukowo-szkoleniowych na temat Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi a egzaminy zewnętrzne w których uczestniczyło ok. 700 nauczycieli,
• opracowanie i wdrożenie wojewódzkiego programu Seminarium na temat poradnictwa, mającego m.in. na celu podniesienie jakości usług ppp na rzecz uczniów z SPE i ich rodzin,
• opracowanie i wdrożenie Wojewódzkiego programu Profilaktyka dysleksji rozwojowej mającego na celu stymulację rozwoju dzieci w wieku 3-10 lat

Do chwili obecnej udał nam się już bardzo dużo dokonać. Efekty naszej dotychczasowej pracy to m.in.:

• oszacowanie skali zjawiska w województwie,
• podniesienie jakości udzielanej pomocy i wsparcia dzieciom i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w przedszkolach, szkołach i placówkach,
• podniesienie jakości pomocy psychologicznej, pedagogicznej i logopedycznej dla dzieci i młodzieży z SPE,
• dostosowanie form kształcenia oraz podnoszenia kompetencji zawodowych nauczycieli do potrzeb tych uczniów i ich rodzin,
• podniesienie jakości udzielania pomocy i wsparcia dla rodzin tych dzieci i uczniów.