Wirus, odporność, szczepionka... Terminy nieodłącznie kojarzące się z lekcją biologii. Do niedawna... Bo dzisiaj te słowa kojarzą się przede wszystkim z pandemią wywołaną przez koronawirusa SARS-CoV-2 powodującego chorobę Covid 19 (Corona-Virus-Disease-2019).

Nauka zdalna, obostrzenia, maseczki i szum informacyjny związany z epidemią niekorzystnie odbiły się na poczuciu bezpieczeństwa dzieci i młodzieży. Nasi uczniowie mogą mieć różne, nawet traumatyczne, przeżycia związane z Covid 19. Lekcja, w czasie której spotkają się z zagadnieniami kojarzącymi się z covidowymi przeżyciami mogą być dla nich emocjonalnie trudne. Dlatego warto rozważyć przeprowadzenie lekcji o funkcji układu odpornościowego i sposobach nabywania odporności z wykorzystaniem gry karcianej "Wirus". Przedstawiam propozycję scenariusza takiej lekcji.

Związek z podstawą programową z biologii w ośmioletniej szkole podstawowej.

Cele kształcenia – wymagania ogólne

1. Znajomość różnorodności biologicznej oraz podstawowych zjawisk i procesów biologicznych. Uczeń:
   2. Wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku;
3. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych. Uczeń:
   1. Wykorzystuje różnorodne źródła i metody pozyskiwania informacji;
   3. Posługuje się podstawową terminologią biologiczną.
4. IV. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów biologicznych. Uczeń:
   1. Interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między zjawiskami, formułuje wnioski;
   2. Przedstawia opinie i argumenty związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi.
5. V. Znajomość uwarunkowań zdrowia człowieka. Uczeń:
   1. Analizuje związek między własnym postępowaniem a zachowaniem zdrowia oraz rozpoznaje sytuacje wymagające konsultacji lekarskiej;

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

3. III. Organizm człowieka.
   6. Układ odpornościowy. Uczeń:
      2. Rozróżnia odporność wrodzoną i nabytą oraz opisuje sposoby nabywania odporności (czynna, bierna, naturalna, sztuczna);
      3. Porównuje istotę działania szczepionek i surowicy; podaje wskazania do ich stosowania oraz uzasadnia konieczność stosowania obowiązkowych szczepień;

Cele / oczekiwane efekty

Po zajęciach uczeń:

• rozumie i prawidłowo stosuje terminologię biologiczną – drobnoustrój, patogen, wirus, bakteria, zakażenie, odporność (wrodzona, nabyta/czynna, bierna, naturalna, sztuczna), szczepionka, szczepienie, kalendarz szczepień, surowica, epidemia, pandemia, ozdrowieniec),
• tłumaczy mechanizm nabywania odporności w wyniku szczepienia,
• wymienia przykłady szczepień obowiązkowych,
• przedstawia argumenty uzasadniające istnienie szczepień obowiązkowych,
• porównuje informacje opisane w grze z posiadaną wiedzą biologiczną.

Przebieg lekcji utrwalającej

1. Na początku lekcji poproś uczniów o przypomnienie sobie terminologii biologicznej poznanej podczas omawiania budowy i funkcji układu odpornościowego. Zachęć uczniów do przejrzenia podręcznika, notatek w zeszycie przedmiotowym (zeszycie ćwiczeń/karcie pracy), ewentualnie skorzystania z Wikipedii.

2 min.

2. Zaproś uczniów do krótkiej zabawy. Rozpocznij podając wybrany termin biologiczny z powtarzanego zakresu. Wylosowana (np. z patyczków z imionami) osoba odpowiada i losuje kolejną, która ocenia poprawność odpowiedzi. Uzupełnia ją gdy wyjaśnienie jest niepełne lub zawiera błędy. Następnie podaje kolejny termin i losuje imię następnego ucznia. Uczniowie cały czas mogą korzystać z podręcznika i/lub innych źródeł.

5 min.

3. Poproś uczniów, aby dobrali się w 4 - 6-osobowe zespoły. Każdy zespół otrzymuje instrukcję i grę "Wirus". Omów zasady rozgrywki.

3 min.

4. Moderuj przebieg rozgrywki, odpowiadaj na pytania i zachęcaj do ich zadawania.

20 min.

5. Zapytaj uczniów o wrażenia z rozgrywki:
   Przykładowe pytania:
   • Jak przebiegła Wasza rozgrywka?
   • Kto wygrał?
   • Co przyczyniło się do wygranej?
   • Co zrobiłbyś/zrobiłabyś inaczej podczas kolejnej rozgrywki? Dlaczego?

5 min.

6. Zapytaj uczniów, w jakim zakresie sytuacje przestawione w grze odpowiadają rzeczywistym procesom biologicznym? Na czym polega podobieństwo? W czym przedstawione w grze sytuacje i procesy różnią się od tych występujących w naturze? Dlaczego?

10 min.

7. Zadanie domowe dla chętnych uczniów, do wykonania indywidualnie lub w parach.
   Które zasady gry "Wirus" chcesz zmienić? W jaki sposób? Dlaczego? Jakiego efektu oczekujesz po wprowadzeniu zaproponowanych przez Ciebie zmian do reguł gry?