Okres studiów jako lata składkowe?

Okresy składkowe to inaczej okresy ubezpieczenia, za które przewidziany jest obowiązek opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne (ubezpieczenia emerytalne i rentowe), lub za które nie było obowiązku opłacania składki, ale ustawodawca uznał je za okresy składkowe.
Okresy nieskładkowe to okresu, za który nie było obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie społeczne (ubezpieczenia emerytalne i rentowe), które jednak z uwagi na specyficzny charakter podlegają uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych lub ich wysokości.
Okresy składkowe i nieskładkowe mają wpływ na ustalanie prawa do niektórych świadczeń (np. renta, nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, emerytura pomostowa, emerytura górnicza). Wpływają także na wysokość świadczeń – np. poprzez udział w wyliczeniu kapitału początkowego.
Okres studiów nie jest okresem składkowym.
Czas nauki w szkole wyższej na jednym kierunku może być uznany jako okres nieskładkowy, pod warunkiem ukończenia tej nauki w wymiarze określonym w programie studiów.
Okresy nieskładkowe mogą zostać uwzględnione do stażu ubezpieczeniowego, wymaganego do uzyskania prawa do niektórych świadczeń, w tym np. do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Obowiązuje tutaj jednak pewne ograniczenie: okresy nieskładkowe można zaliczyć tylko w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 okresów składkowych.
Przykład 1:
Nauczyciel zainteresowany nauczycielskim świadczeniem kompensacyjnym musi m.in. udowodnić 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Przy ustalaniu tego stażu okresy nieskładkowe można zaliczyć tylko w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 okresów składkowych.
Nauczyciel posiada następujące okresy składkowe i nieskładkowe:
 25 lat okresów składkowych – okresy czystej pracy: bez zwolnień lekarskich, urlopów bezpłatnych, urlopów wychowawczych itp.
 6 lat okresów nieskładkowych, w tym:
- 5 lat studiów na jednym kierunku, ukończonych zgodnie z programem,
- 1 rok zwolnień chorobowych, za które zostało wypłacone wynagrodzenie za czas choroby lub zasiłek chorobowy.
Do niezbędnego stażu 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych zaliczymy:
 25 lat okresów składkowych
 6 lat okresów nieskładkowych (ponieważ 1/3 z 25 lat okresów składkowych to ponad 6 lat, zatem całe 6 lat okresów nieskładkowych możemy zaliczyć do wymaganego stażu).
Wyliczony w ten sposób staż ubezpieczeniowy wynosi 31 lat – nauczyciel spełnia zatem warunek stażowy do uzyskania prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.
Przykład 2:
Nauczyciel posiada następujące okresy składkowe i nieskładkowe:
 21 lat okresów składkowych – okresy czystej pracy: bez zwolnień lekarskich, urlopów bezpłatnych, urlopów wychowawczych itp.
 12 lat okresów nieskładkowych, w tym:
- 5 lat studiów na jednym kierunku, ukończonych zgodnie z programem,
- 1 rok zwolnień lekarskich, za które zostało wypłacone wynagrodzenie za czas choroby lub zasiłki chorobowe, opiekuńcze, świadczenie rehabilitacyjne
- 6 lat urlopu wychowawczego – na 2 dzieci.
Do wyliczenia niezbędnego stażu 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych zaliczymy:
 21 lat okresów składkowych
 7 lat okresów nieskładkowych (ponieważ 1/3 z 21 lat okresów składkowych to 7, to tylko tyle możemy uwzględnić do wyliczanego stażu. Pozostałe 5 lat okresów nieskładkowych nie może zostać zaliczone).
Zatem tak wyliczony staż tej osoby wynosi 21+7=28 lat. Nie jest to staż wystarczający do nabycia uprawnień do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.
Okresy składkowe i nieskładkowe przebyte przed 01.01.1999 r. mają także wpływ na wysokość kapitału początkowego. Tutaj także obowiązuje zasada zaliczania okresów nieskładkowych w wymiarze nie większym niż 1/3 okresów składkowych przebytych przed 1999 r.
Początkowo osobom, które przed 1999 r. miały krótki staż zawodowy trudno było udowodnić wystarczającą liczbę okresów składkowych, aby zaliczyć okres studiów. Były tym samym poszkodowane.
Dlatego w 2015 roku została wprowadzona zmiana przepisów, która pozwala na uwzględnienie osobom studiującym przed 1999 r. pełnego okresu studiów, jeśli nie przekracza on 1/3 okresów składkowych przebytych w całym okresie aktywności zawodowej – także po 1998 r. Ta zmiana dotyczy tylko i wyłącznie kapitału początkowego.
Każdy ubezpieczony ma prawo złożenia wniosku o przeliczenie wartości kapitału początkowego w dowolnym momencie. Rozpatrując taki wniosek ZUS zweryfikuje, jakie są możliwości przeliczenia kapitału w konkretnym przypadku, z uwzględnieniem zmian przepisów. Jeżeli ubezpieczony nie złoży odrębnego wniosku o przeliczenie kapitału początkowego, to ZUS ponownie ustali wysokość kapitału przy obliczaniu np. emerytury czy nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, jeśli będzie to dla ubezpieczonego korzystniejsze.
Szczegółowe informacje na temat okresów składkowych i nieskładkowych znajdzie Pani na naszej stronie internetowej https://www.zus.pl/swiadczenia/emerytury/okresy-uwzgledniane-przy-ustalaniu-prawa-do-emerytury-i-renty-i-obliczaniu-wysokosci-tych-swiadczen.
W razie wątpliwości, pytań zachęcam do skorzystania z usług naszych doradców emerytalnych, którzy są dostępni we wszystkich jednostkach ZUS, także e formie on-line – poprzez e-wizytę.
Więcej na temat e-wizyty: https://www.zus.pl/e-wizyta.
Jeśli ma Pani wątpliwości, czy spełni Pani warunek stażowy, wymagany do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, to zachęcam do złożenia wniosku o świadczenie, wraz z niezbędną dokumentacją. ZUS przeanalizuje sprawę i wyda stosowną decyzję. W przypadku niespełnienia warunków do świadczenia w decyzji zostaną podane informacje, które konkretnie warunki nie zostały spełnione (np. wiek, staż, itp.).

Anna Sobańska-Waćko
13 grudnia 2022 09:21