Arteterapia#2

 

Motto:

Tylko w sobie sam każdy nosi swój skarb i tam źródło znajdował natchnienia
Sokrates

Zapraszamy Państwa do udziału w kontynuacji cyklu Kurs ARTeTerapii SZTUKA komunikowania się.

W zajęciach mogą wziąć udział osoby, które nie uczestniczyły w poprzednim cyklu.

Prowadzenie zajęć: prof. Wiesław Karolak – Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi, Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie.

Projekt składa się z pięciu modułów odbywających się raz w miesiącu: w piątki w godz. 10:00 – 15:00.

Istnieje możliwość uczestniczenia w całości cyklu lub w wybranych zajęciach.

Uwaga! Cykl szkoleń ma charakter kursu doskonalącego. Nie jest kursem dającym kwalifikacje zawodowe w zakresie pracy arteterapeutycznej.

 

Moduły/warsztaty:

  1. Land art – 22 października 2010 r. (piątek)
  2. Sztuka recyklingu – 19 listopada 2010 r. (piątek)
  3. Instalacja – 10 grudnia 2010 r. (piątek)
  4. Działania interaktywne – 14 stycznia 2011 r. (piątek)
  5. Performance – 11 lutego 2011 r. 18 marca 2011 r. (piątek)

 

Koszt udziału w całym cyklu wynosi:

  • przy wpłacie jednorazowej: 200 zł (sł. dwieście zł)
  • przy wpłacie w trzech ratach: łącznie 225 zł (sł. dwieście dwadzieścia pięć zł) tj. trzy raty po 75 zł

 

Koszt udziału w jednym, wybranym spotkaniu wynosi 50 zł (sł. pięćdziesiąt zł)

 

Jeżeli wyraża Pani/Pan gotowość do udziału w warsztatach prosimy o:

  1. rejestrację online (aby zapisać się na cały cykl, kliknij tutaj albo wybierz interesujące moduły: pierwszy, drugi, trzeci, czwarty, piąty)
  2. wpłatę ww. kwoty na konto:
    ING Bank Śląski S.A. Nr 94 1050 1214 1000 0090 7749 6066
    lub bezpośrednio w kasie ROM-E Metis.

    Na formularzu wpłaty – w polu wpłata tytułem – należy wpisać: ARTETERAPIA 2010.

    W przypadku wpłat dokonywanych przez szkołę/placówkę prosimy na formularzu lub w treści przelewu podać nazwę, adres i NIP instytucji oraz imiona i nazwiska uczestników, za których została dokonana opłata.

 

System rejestracji online automatycznie prześle Pani/Panu potwierdzenie otrzymania zgłoszenia pod adres e-mail podany w wypełnionym formularzu zgłoszeniowym. Jest to równoznaczne z zakwalifikowaniem Pani/Pana do udziału w cyklu szkoleniowym. Proszę przyjechać na pierwsze (i następne zajęcia) zgodnie z harmonogramem spotkań podanym w opisie.

 

Ważne!

Prosimy Państwa o dokładne wypełnienie formularza zgłoszeniowego oraz druku wpłaty/przelewu bankowego. Faktury, które Państwu wystawimy będą zawierały wyłącznie dane nabywcy (imię, nazwisko lub nazwa szkoły/placówki, adres oraz NIP) znajdujące się na dokumencie wpłaty/przelewu, który od Państwa otrzymamy.

 

Wszelkie pytania i informacje prosimy kierować do koordynatora projektu – Tomasza Wojtasika:

Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis w Katowicach
adres: ul. Drozdów 21; 40-530 Katowice
tel.: 32 209 53 12 lub 14 wew. 112
e-mail:

 

Opis poszczególnych warsztatów

 

1. Land art

Termin: 22 października 2010 r. (piątek)

Miejsce: Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis w Katowicach, Katowice – Brynów, ul. Drozdów 21

Land art, Earth art, Sztuka ziemi – lub jeszcze inaczej sztuka krajobrazu to działalność artystyczna, której obszarem działania, miejscem zdarzeń – polem współczesnej sztuki (tłem, kontekstem czy tworzywem) stała się w końcu XX wieku przestrzeń ziemi, obszar środowiska naturalnego. Dla stworzenia obiektu o charakterze artystycznym działania land art stały się ingerencją w pejzaż, przekształceniem jego fragmentu, wykorzystaniem naturalnych procesów (erozja, czynniki atmosferyczne).

Realizacje Land art pojawiły się w sztuce w latach 60. XX wieku, a największy rozwój przypadł na lata 70. Sztuka ziemi kumulowała tendencje i zjawiska zachodzące w artystycznym świecie tych lat, takie jak przenoszenie nacisku z końcowego rezultatu – dzieła na proces jego powstawania (sztuka procesualna), dematerializacja sztuki (konceptualizm) czy tez performance. Od początku land art wypowiedzi artystów były różne w skali i charakterze działania. Były czasem monumentalne realizacje, obiekty wielokilometrowe, czy wymagające radykalnych prac ziemnych, w innych przypadkach subtelne, trudne nawet do znalezienia w otwartej przestrzeni, lub kompozycje istniejące kilka chwil niszczone np. wiatrem, czy przypływem. Wiele dzieł tego typu prezentowana była w tradycyjnych instytucjach sztuki (galerie, muzea) w postaci dokumentacji fotograficznej, filmowej, szkiców realizacyjnych, map.

Wypowiedzi Land art bardzo różniły się. Na przykład Richard Long chodził w poprzek łąki, lub piasku pustyni tak długo, dopóki nie wydeptał wyraźnie zarysowanej linii – taki też tytuł nosiła ta praca – A Line Made by Walking. W innej realizacji wydeptywał kręgi a w jeszcze innej wydeptywał formę sprali.

Any Mendiety rysowała sylwetki ludzkie naturalnej wielkości, w postaci obrysów: na piasku, na łące, na śniegu. Obiekty te istniały często przez parę godzin, znikając w naturalny sposób, co również było istotnym elementem tych prac. Pozostałym śladem była dokumentacja fotograficzna.

Endy Goldsworthy wykorzystywał tylko materiały, które występują w naturze. Liście, patyki, płatki, pióra, kamienie – elementy, które były pod ręką, gdy wychodził w teren, były tworzywem jego prac. Do łączenia elementów służyły mu ciernie, włókna roślin, własna ślina. Jego rolą najpierw jest słuchanie – zatrzymuje się tam, gdzie jest coś do odkrycia: miejsce, pora roku, pogoda, światło.

Początkowo ożywcza formuła tej sztuki spotkała się z refleksją na temat wartości naturalnego krajobrazu, bezcenności nienaruszonej przez człowieka przestrzeni, czego efektem było często ograniczenie monumentalnych przedsięwzięć tego typu. Działania o charakterze czysto artystycznym, przeniknęły do praktyk projektowych, miały wpływ i były realizowane w formie i założeniach ogrodów, parków, rozwiązaniach architektonicznych, ale również edukacji pro ekologicznej, edukacji artystycznej w szkołach a później nawet w przedszkolach. W XXI wieku Land art pojawił się również w arteterapii. Dziś wiele prac szczególnie tych z lat 70 dwudziestego wieku, takich artystów jak Long czy Goldsworty stało się kanonem warsztatów arteterapi.

Literatura

Kastner J., Wallis B. (1998), Land and Environmental art, New York: PHAIDON.
Michael L. (2007), LAND ART, Londyn: Taschen.

 

2. Sztuka recyklingu

Termin: 19 listopada 2010 r. (piątek)

Miejsce: Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis w Katowicach, Katowice – Brynów, ul. Drozdów 21

Człowiek podbił i udomowił naturę, zamienił planetę w wielki ogród, ale jest to ogród barbarzyńców. Trudno w nim odróżnić to, co naturalne od tego, co przynależy do kultury, trudno odnaleźć naturalny porządek rzeczy. (Dziamski, 2002)

Można powiedzieć, że od zawsze artystów pociągała natura jako aktywna, twórcza siła. Dla wielu twórców, przez wieki natura była właściwie jedyną wiarygodną inspiracją dla sztuki, ale artystom lat 70. XX wieku natura jawi się często jako obszar bezbronny, zagrożony, wymagający ludzkiej opieki. Jest to istotna różnica, sygnalizująca jakościową zmianę naszego nastawienia wobec natury.

W drugiej połowie XX wieku narasta świadomość ekologiczna i z tego wynikająca postawa pokorna – aktywność ekologiczna. Na bazie postaw ekologicznych rodzi się sztuka recyklingu. Przedmioty, które przestały spełniać już swoje funkcje: stare samochody, stare meble, telewizory i radia, później również klawiatury od komputerów, popsute zabawki, plastikowe butelki, kapsle to tylko niektóre z licznych materiałów – przedmiotów, które zostają użyte w twórczości artystycznej. Artyści, zgodnie z ideą recyklingu, wiele z rzeczy, które mogłyby trafić na śmietnik, bądź zalegają w piwnicach zaczynają reanimować. Artyści bawią się materiałami i przedmiotami, które zostały skazane na śmietnik lub po prostu są już niepotrzebne. Przedmioty te są rozkładane na najdrobniejsze części a następnie łączone w nowe układy, nowe znaczenia.

Miguel Rivera pracujący w sektorze informatycznym bazy Air Force, z twardych dysków laptopów, ich napędów i przeróżnych innych składowych hardware buduje pojazdy i roboty.

Swoją prace nazywa Hardware recykling. A wszystko to powstaje by, jak argumentuje autor, ukazać potencjał, jaki drzemie w częściach komputerowych jako budulcu przedmiotów artystycznych oraz by informatyk wojskowy po ciężkich pięciu dniach pracy w systemie dwu zmianowym mógł pozbyć się zmęczenia i stresu.

Czasem bezużyteczne przedmioty są prasowane. Francuski rzeźbiarz Cesar prasuje wraki starych samochodów tworząc w ten sposób rzeźby – pomniki.

W innym przypadku artyści łączą z sobą przedmioty z różnych światów. Michelle Stitzlein korzysta w swojej pracy z takich materiałów, jak tablice rejestracyjne, części samochodowe, klucze, porcelana, blaszane puszki, drut elektryczny czy kapsle. Są to przedmioty, które każdy może znaleźć w swoim garażu lub piwnicy.

Równolegle ze sztuką recyklingową rozwija się Recyklingowy design. Na pokazach mody, w galeriach i butikach pojawiają się torebki z opon, sukienki z zasłon, biżuteria ze starych książek. Na konkursach design mamy meble z bezużytecznych skrzynek, abażury lamp z przetworzonych plastikowych butelek. Żyrandol z czajnika, lampka z formy na babkę jak na przykład Gilles Eichenbaum, artysta tworzący pod wiele mówiącą nazwą Garbage (śmieci). Jego śmieciowe lampy zachwycają dbałością o szczegóły i nowatorskim podejściem do formy. Stare, spatynowane przedmioty dostają nowe życie.

Recyklingowa twórczość wymaga nie tylko umiejętności technicznych, ale również elastycznej wyobraźni. Twórczość ta przybiera często formę zabawy. Najczęściej tej twórczości towarzyszy radosne podejście do działania, do życia. Bardzo często jest forma autoarteterapii.

Literatura

Dziamski G. (2002), Sztuka u progu XXI wieku, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Handford O., Karolak W. (2008), ZABAWA (z) PRZEDMIOTAMI, Łódź: WSHE.

 

3. Instalacja

Termin: 10 grudnia 2010 r. (piątek)

Miejsce: Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis w Katowicach, Katowice – Brynów, ul. Drozdów 21

Słowniki definiują słowo INSTALACJE oryg. INSTALATIONS (ang.) jako dzieła złożone, z co najmniej dwóch elementów, niekiedy pozornie od siebie niezależnych, niemniej stanowiących całość. Dzieła takie na ogół realizowane specjalnie dla miejsca, w którym są eksponowane. Mogą to też być specjalnie zaprojektowane przestrzenie. Tak było na przykład w pracy Yves’a Kleina z 1958 roku La Vide, którą stanowił pusty pokój.

INSTALACJA dla jej twórców to często ulotna przestrzeń, składana, rozkładana, którą można łatwo przystosować do architektonicznego tła. INSTALACJA to także swoisty ruchomy dom sztuki zbudowany z materiałów często pozbawionych szczególnej wagi.

Słownikowe definicje instalacji wydają są proste, ale niestety nie są precyzyjne, ponieważ gdy próbujemy takie dzieło określić ujawniają się bardzo rozległe odniesienia domagające się doprecyzowania.

Słowo, to pojawiło się w szerszym użyciu w latach siedemdziesiątych a lata 90. w sztuce upłynęły pod znakiem instalacji. Poczym na dobre zadomowiło się w świadomości i okazało niezwykle poręcznym określeniem dla wszystkiego, co znajduje się pomiędzy. Dziś mówi się już o kierunku Installation art (ang.) – sztuka instalacji.

Obecnie uważa się, że instalacją można nazwać niemal wszystko, co rozgrywa się w przestrzeni wywołując napięcie między umieszczonymi w niej obiektami. Mamy instalacje malarskie, rzeźbiarskie, dźwiękowe, instalacje performance, instalacje wideo.

Dlaczego interesuje nas sztuka instalacji w działaniach arteterapeutycznych?

Ze względu na operowanie przestrzenią sztuka instalacji wywodzi się z doświadczeń wielu kierunków artystycznych: rzeźby, z praktyk takich jak: tworzenie environment – autorskich przestrzeni, asamblaży – zestawienia przedmiotów gotowych, tworzenie kolekcji przedmiotów, aranżacji rzeźbiarskiej zwracającej uwagę na relacje pomiędzy obiektami.

Instalacje wykorzystują wszelkie materiały i media. Często dokonuje się w instalacjach dekonstrukcji, mistyfikacji i manipulacji operowanymi przedmiotami.

Instalacje stają się bardzo często nośnikami energii, szczególnych stanów emocjonalnych. Są zmaterializowaniem wewnętrznego dialogu twórcy. W instalacji tej niezwykle ważnym staje się napięcie, które pojawia się na styku miejsce-obiekt.

Do realizacji instalacji wykorzystuje się często miejsca tak zwane "ubogie", opuszczone budynki, przestrzenie poprzemysłowe, miejsca niezwiązane powszechnie ze sztuką, niejako wprowadzając sztukę w przestrzeń życia.

Inna część instalacji powstaje w przestrzeniach natury.

Zwykle przestrzeń realizacji dodaje do dzieła szczególnych znaczeń. Mówi się w tym przypadku o zintegrowaniu dzieła z miejscem przeciwstawiając się jednocześnie koncepcji dzieła jako odizolowanego obiektu.

Literatura

Brogowski L. (1990), SZTUKA I CZŁOWIEK. Sztuka jako praca nad sobą. Warszawa: WSiP.
Guzek Ł. (2007), Sztuka instalacji. Zagadnienie związku przestrzeni i obecności w sztuce współczesnej. Warszawa: NERTION.

 

4. Działania interaktywne

Termin: 14 stycznia 2011 r. (piątek)

Miejsce: Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis w Katowicach, Katowice – Brynów, ul. Drozdów 21

Sztuka interaktywna, interakcja... Czym jest interakcja?

Każda INTERAKCJA jest KOMUNIKACJĄ. A najprościej można powiedzieć: INTERAKCJA = KOMUNIKACJA. A komunikacja to jak mówi Edward de Bono taniec uwagi. I dalej estetyka to nic więcej jak tylko choreografia uwagi.

Nasza uwaga tak jak w pięknym układzie choreograficznym rusza do tańca: od całości do części; z powrotem do całości; od jednej figury do następnej, od jednej emocji do kolejnej; od relacji z sobą do relacji z życiem itd.

Dobra umiejętność wywoływania zainteresowania to także taniec uwagi.

Trzeba mieć wyczucie, kiedy można ruszyć dalej, Kiedy koncentrować się na szczegółach, a kiedy popracować nad ogólniejszymi pojęciami. Trzeba rozpoznać, kiedy można spekulować, a kiedy pozostawić sprawę na poziomie sugestii.

Roztańczona uwaga to coś krańcowo odmiennego od maszerującej pompatycznie nudy. (de Bono,1999)

Sztuka interaktywna, Działania interaktywne najczęściej kojarzone są z tzw. sztuką medialną wykorzystującą wideo, komputery i inne urządzenia techniczne.

Jednak działalność interaktywna na gruncie sztuki istniała o wiele wcześniej niż sztuka medialna. Działania interaktywne występowały i występują w nieskończenie różnej postaci, w wielu różnych mediach sztuki.

Dziś, z wielu różnych powodów wszelkiego rodzaju działania interaktywne przeżywają swój wzlot. Sztuka interaktywna jest niezwykle popularna, gdyż wydaje się, że jest nam po prostu niezwykle potrzebna.

Cechą charakterystyczną, czy też istotą sztuki interaktywnej, działań interaktywnych jest tworzenie sytuacji, w której odbiorca wchodzi w bezpośredni, jak najgłębszy kontakt z reagującym na naszą obecność i zachowanie obiektem.

Znakomity polski artysta Mirosław Rogala twórca takich dzieł jak: Electronic Garden, Divided We Sing, Divided We See mówi: Media interaktywne dają widzom prawo do ingerencji nie tylko w zawartość, ale również w formę dzieła. Konsekwencją tego jest przesuniecie akcentów z artysty na (w) użytkownika, zmiana relacji między nimi, oraz współodpowiedzialność (w) użytkownika za dzieło. W ten sposób działanie widza zaczyna być integralną częścią pracy do tego stopnia, że (w)użytkownik przejmuje część odpowiedzialności decydując o czasie i zaangażowaniu, jakie zamierza mu poświecić. (Rogala, 2001, s 12)

Dzieła interaktywne tworzone są więc dla człowieka i bez niego istnieć nie mogą.

Najczęściej zapraszają czy też ożywają, kiedy do nich podchodzimy. Domagają się dotyku, aktywnego działania. Nie są po to, aby usypiać i ani koić, ale żeby uaktywnić odbiorcę - współtwórcę.

Dzieła te czasem prowokują do pewnych, szczególnych zachowań. Czasem demaskują nasze słabości. Ale bardzo często zapraszają czy wręcz zmuszają do aktywności fizycznej.

Literatura

de Bono E. (1999), Jak być bardziej interesującym, Poznań: REBIS.
Kluszczyński R. W. (2010), Sztuka interaktywna. Od dzieła-instrumentu do interaktywnego spektaklu, Warszawa.
Rogala M. (2001), Gest wolności, Warszawa: CSW.

 

5. Performance

Termin: 11 lutego 2011 r. 18 marca 2011 r. (piątek)

Miejsce: Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis w Katowicach, Katowice – Brynów, ul. Drozdów 21

Według popularnych definicji słownikowych Performance art (ang. performance art – to przedstawienie, wykonanie, odegranie roli) to sztuka tworzenia na żywo; sam proces twórczy i działania twórców zastępują tu konwencjonalne dzieła sztuki.

Performance art można uznać za logiczne następstwo tendencji modernistycznej, głoszącej zbliżenie sztuki do zwykłego, codziennego życia, zniesienie barier między widownią bądź odbiorcami a artystami bądź twórcami i odejście od tradycyjnego sztucznego sposobu prezentacji dzieł sztuki w dwóch czy trzech wymiarach. Jest to także logiczna konsekwencja rozwoju sztuki kinetycznej, instalacji i teatru interaktywnego.

Korzeni performance art można upatrywać zarówno w średniowiecznych misteriach, jak i licznych przykładach działań, zdarzeń i prowokacji, prezentowanych przez wcześniejsze dwudziestowieczne ugrupowania artystyczne (wymienić to można miedzy innymi: Alfreda Jarre'go, kabaret dadaistyczny, futurystów, konstruktywistów, surrealistów, Teatr Okrucieństwa Artauda).

Pierwszymi znaczącymi akcjami typu performance po drugiej wojnie światowej były happeningi, które odbywały się w USA pod koniec lat pięćdziesiątych. Kontynuowano je w latach sześćdziesiątych, łącząc z innymi gatunkami widowiska: tańcem nowoczesnym, koncertami jazzowymi, rockowymi, scenami psychodelicznymi, Teatrem Obrzeży. Po akcjach typowych dla Kontrkultury, których przykładami mogą być widowiska Petera Schummana, Peopel Show, Welfare State nastąpiły akcje grup multimedialnych i zespołów, takich jak Coum, Throbbing Gristle i Psychic TV.

Dlaczego wybieramy performance jako medium do działań arteterapeutycznych?

Performance jest szczególnym rodzajem komunikowania się, szczególnym rodzajem sztuki.

Performance art to sztuka konfrontacji i przewartościowań natychmiastowych. Bardziej niż jakakolwiek inna dyscyplina artystyczna performance art nawiązuje do ŻYCIA, do życia społecznego, społecznych konwencji, codziennych aktywności i procesów.

Performance jest przejawem sztuki wolnej i otwartej. Performance cechuje ogromna różnorodność środków ekspresji artystycznej (to niezwykle ważne, gdyż pozwala każdemu uczestnikowi warsztatu znaleźć właściwy dla siebie środek). Performance art to nie tradycyjne dzieło, ale samo działanie (najczystsze działanie a nie gra), czyli autentyczne zachowanie się twórcy w konkretnej sytuacji społecznej i politycznej. Performer w czasie działania, które sam prezentuje przed publicznością powoduje, że powstaje między nimi zupełnie inna relacja niż w przypadku kontaktu tej publiczności tylko z dziełem sztuki. Relacja ta powoduje, że wzbogacają się obustronne doznania i reakcje wynikające z faktu, że oprócz tego, co artysta proponuje, jest on jeszcze oglądany przez innych ludzi i sam ich ogląda.

Sztuka performance jest sztuką akcji dziejącą się "tu i teraz", skierowaną do publiczności poprzez interaktywne działania. Jest bezpośrednim doświadczeniem artysty niekiedy i publiczności, może pretendować do roli głównego narzędzia w konfrontacji z narastającą wirtualizacją i tekstualizacją współczesności.

Performance jako medium warsztatu artystycznego jest znakomitym narzędziem samopoznania, poznania innych, akceptacji i tolerancji "innego", wyzwolenia pozytywnych i twórczych energii.

Literatura

Piotrowski K. (2009), Erotematy słabnącego Erosa. Przyczynek do dziejów sztuki performance w Polsce i Stanach Zjednoczonych po 1968 roku Radom: MCSW Elektrownia.
Werpechowski Z. (2001), Podnośnik. Sandomierz: wyd. własne.

Opublikowano 6 sierpnia 2010
Zmieniono 18 stycznia 2011
Zarchiwizowano 18 marca 2011
Wróć